اینترنت فیبر نوری، سریع‌ترین تکنولوژی ارائه اینترنت پرسرعت است. در این تکنولوژی جریان داده بر اساس نور بوده و بنابراین قابلیت حجم انبوهی از دادهها را دارد. این در حالی است که در کابل‌های مسی انتقال اطلاعات مبتنی بر جریان برق بوده و سرعت کمی دارد. علاوه بر این، پهنای بالا و متقارن (به معنای سرعت آپلود و دانلود یکسان)، فرسودگی بسیار کمتر و عدم ایجاد اختلال در طیف وسیعی از فیبرهای نوری از دیگر مزایای این فناوری است.
ارائه اینترنت از طریق فیبر نوری به جای کابل مسی از سال ۱۳۹۰ به برنامه اصلی وزارت ارتباطات تبدیل شد که شرکت خدمات ارتباطی و الکترونیکی ایرانیان نت با عنوان اپراتور چهارم تلفن همراه و همچنین اولین و تنها دارنده مجوز ایجاد شبکه دسترسی پهنای باند مبتنی بر فیبر نوری کشور برای ارائه این خدمات اعلام آمادگی کرد. با این حال، نتوانست قدم مثبتی در این راه بردارد. پس از ۶ سال، مخابرات، امکان واگذاری فیبر نوری به مشترکان را در پروژه‌ای تحت عنوان «تانوما» در اختیار گرفت. تانوما به معنی فیبر نوری تا ساختمان (FTTB) یا خانه (FTTH) است. در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶، مرحله نخست گسترش شبکه دسترسی به فیبر نوری در منازل توسط شرکت مخابرات ایران تحت عنوان تانوما در هشت شهر بصورت رسمی افتتاح شد.
سرویس های فیبرنوری با نام «FTTx» (سرواژه Fiber to the x) نامگذاری شده اند. بسته به این که به جای «x» چه حرفی قرار بگیرد می تواند اشاره به روش های مختلف ارائه آن به مشترک داشته باشد. یکی از این روش ها که موضوع این مقاله نیز است، سرویس FTTH یا تانوما است.
مزایای سرویس تانوما
- سرعت آپلود و دانلود در فیبرنوری متقارن است.
- بر خلاف کابل های فلزی معمول که نویز بر آنها تأثیر شدید می گذارد، فیبر نوری از هر گونه نویز و تداخل در امان است.
- طول عمر بسیار طولانی از دیگر مزایای فیبر نوری است.
-
فیبر نوری را می توان در فواصل بسیار طولانی تا مرکز مخابرات و بدون نگرانی از افت سرعت بکار برد.
اما در کنار تمام این مزایا، اینترنت فیبر نوری معایبی هم دارد. برای استفاده از آن نیاز به کابل کشی متفاوت با کابل های مسی معمول و نصب تجهیزات جدید است و همین موضوع موجب می شود هزینه بالاتری را به کاربر نهایی یا شرکت ارائه دهنده تحمیل می کند.
نکته مهم در مورد اینترنت بر بستر فیبر نوری این است که می تواند به روش های مختلفی پیاده سازی شود. به عنوان مثال می توان اینترنت را از سوی ارائه دهنده تا مشترک، کاملاً بر بستر فیبر نوری ارائه داد یا به دلایل مختلف از جمله هزینه کمتر و عدم نیاز به کابل کشی اضافه از سوی کافو (کابینت انشعاب خطوط در محله ها) تا سمت مشترک، بخش انتهایی سمت کاربر را بر بستر کابل مسی (از جمله کابل های تلفن) ارائه کرد.
همان طور که گفتیم روش های پیاده سازی FTTx متنوع است و برخی از مهمترین آنها شامل موارد زیر می شوند:
FTTN (Fiber To The Neighbourhood/Node)
در این روش، اینترنت از طریق فیبر نوری به کابینت های مخابرات در محله ها (کافو) می رسد. کافو ممکن است چند کیلومتر از مشترک نهایی فاصله داشته باشد و خدمات از آنجا از طریق کابل های مسی به کاربر ارائه شود. این روش به دلیل مسافت معمولاً طولانی کاربر از کافو با افت سرعت شدید مواجه می شود و گزینه چندان مناسبی نیست.
FTTC (Fiber To The Cabinet)
فیبر نوری به نزدیک ترین کافو به کاربر (حداکثر در فاصله ۳۰۰ متری کاربر) ارائه داده می شود و مشترک در نهایت از طریق یکی از فناوری های DSL به شبکه متصل می شود.
FTTB (Fiber To The Building)
کابل فیبر نوری به ساختمان می رسد و در نهایت خدمات توسط کابل مسی (معمولاً VDSL) تحویل داده می شود.
FTTH (Fiber To The Home)
کابل کشی فیبر نوری تا منزل یا واحد کاربر ادامه پیدا می کند و به عبارت دیگر فیبر نوری در تمام مسیر از مخابرات تا داخل منزل جایگزین کابل مسی می شود.
تانوما چیست؟
«تانوما» یا «تار نوری مخابرات ایران» سرویس FTTB و یا FTTH (سرویس فیبر نوری تا خانه یا ساختمان) است که از سوی شرکت مخابرات ایران و در برخی از شهرها مانند تهران ارائه می شود تا خدماتی از جمله تلفن، اینترنت، سرویس های چند رسانه ای و دیگر خدمات بر بستر دیتا، با سرعت و کیفیت بالا در اختیار کاربران قرار دهد.
سرعت های ارائه شده روی اینترنت فیبر نوری در ابتدا ممکن است وسوسه بر انگیز باشد و هر کاربری را به خرید آن ترغیب کند. اما نکته ای که نباید فراموش کرد این است که سرعت های ارائه شده، حداکثر میزان قابل دسترس هستند که معمولاً به ندرت قابل دستیابی اند. یکی از دلایل این موضوع به زیر ساخت های شبکه و ترافیک باز می گردد که موجب می شوند سرعتی کمتر از حداکثر میزان وعده داده شده ارائه شود. با این حال یکی مهمترین مزیت های اینترنت فیبر نوری در مقایسه با دیگر روش های اینترنت ثابت این است که با مشکلات معمول DSL از جمله نویز یا افت سرعت شدید به دلیل فاصله بیش از حد از مرکز مخابراتی مواجه نمی شود و در عین حال انتظار می رود که تقریباً همیشه سرعت بالاتری داشته باشند.
اگر قصد ثبت نام تانوما را دارید ابتدا باید به وبسایت مخابرات مراجعه کنید. پس از امکان سنجی دریافت سرویس، کارشناسان مخابرات با شما تماس می گیرند تا مراحل بعدی انجام شود. ظاهرا افراد بسیار زیادی در صف دریافت این سرویس هستند.
شروع سرمایه گذاری در تانوما
همزمان با شروع پروژه تانوما، طی تفاهم نامه ای بین وزارت ارتباطات و شرکت MTN، خبر سرمایه گذاری MTN در ایرانیان نت برای ایجاد FTTx منتشر شد. در پی جذب سرمایه گذار، انحصار ارائه خدمات این شرکت در ۸ شهر ایران تمدید شد؛ البته یک انحصار نصفه و نیمه که با توجه به جایگاه مخابرات به عنوان شبکه دار غالب، شامل مخابرات نمی شد. در حالی که فاز اجرایی پروژه ایرانیان نت در تهران و کرج شروع شده بود اما در مرداد ماه سال ۹۷ شرکت MTN از سرمایه گذاری کنار رفت تا ایرانیان نت تنها بماند.
در اسفند سال ۹۷، پروانه ایرانیان نت به دلیل اجرا نشدن تعهدات، از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تعلیق شد. در آغاز به کار ایرانیان نت، قرار بود تا این اپراتور در بازه زمانی ۸ سال، تعداد ۶.۸ میلیون پورت فیبر نوری را ارائه کند.
وزیر ارتباطات در آذر ۹۶ اظهار کرده بود که در بحث FTTx انحصاری در کشور وجود ندارد، چرا که شرکت‌های FCP مجوز فعالیت در بخش FTTC (فیبر نوری تا کابینت) را دارا هستند و در نهایت تنها یک بخش FTTH (فیبر نوری به درب منازل) است که در انحصار شرکت ایرانیان نت قرار دارد. با این حال به دلایل مختلف از جمله بازگشت سرمایه طولانی مدت، شرکت های دیگر هم انگیزه چندانی برای ورود به این بازار نداشتند و در نهایت انحصاری که قبلاً در حوزه تلفن ثابت و اینترنت ADSL در بسیاری از مناطق در اختیار مخابرات بود به حوزه فیبر نوری کشیده شد.
اکنون نزدیک به چند سال از کلید خوردن پروژه تانوما میگذرد، به گفته مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، ثبت‌نام گسترده تانوما از بهمن‌ماه آغاز شده است. با این حال، هزینه‌های کابل‌کشی منازل از ۷۰۰ هزار تومان به بالا و قیمت مودم هم در حدود ۹۰۰ هزار تومان، مزید بر این علت شده بود که مشترکان جذب این سرویس نشوند. به این ترتیب، مخابرات درصدد است با ارائه تسهیلات مانند خرید قسطی امکان استفاده از این اینترنت را برای کاربران فراهم کند. از نظر مدیران مخابرات، این امر به خاطر هزینه بالای سرمایهگذاری در اینترنت فیبر نوری است. اما آنچه که مشخص است عدم حضور سایر شرکتها هر چند به دلیل حجم بالای سرمایهگذاری است، اما نباید از قدرت انحصار مخابرات در حوزه ارتباطات کشور غافل شد. انحصاری که قبلا درباره ADSL و تلفن ثابت وجود داشته و تجربه تعطیلی یا ورشکستگی شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ثابت و مهاجرت کاربران به اینترنت موبایل شده است.
سخن پایانی
گسترش دیر هنگام اینترنت فیبر نوری در ایران در حالی است که همین حالا نیمی از جمعیت اروپا به اینترنت پر سرعت روی این بستر دسترسی دارند. اما حضور شرکت های دیگر در این حوزه می تواند بازاری رقابتی را ایجاد کند و به گسترش اینترنت فیبر نوری در کشور سرعت بیشتری بخشد.
